حجت‌الاسلام قاسم انصاری در یادداشتی نوشت: امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، یازدهمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت، در دورانی به امامت رسیدند که حکومت عباسیان در اوج خفقان و نظارت شدید بر اهل بیت (ع) بود. این دوره که با زندانی شدن‌ها، تبعیدها و زیر نظر گرفتن دائمی یاران خاص همراه بود، خود بهترین درس عملی برای شیعیان در هر عصر و زمانی است.

نقش حیاتی غیبت صغری و آماده‌سازی زمینه

مهم‌ترین دستاورد دوره امامت کوتاه امام عسکری (ع)، آماده‌سازی زمینه‌ برای دوران طولانی‌تر غیبت کبری و ظهور حضرت مهدی (عج) بود.

درس برای امروز: این دوران به ما می‌آموزد که مرحله‌بندی الهی در کارها امری ضروری است. امامت ایشان، مردم را به تدریج از یک سیستم مرجعیت آشکار به سمت یک سیستم مرجعیت مبتنی بر ارتباطات غیرمستقیم (نیابت خاصه) هدایت کرد. در زندگی شخصی و اجتماعی نیز، موفقیت‌های بزرگ نیازمند برنامه‌ریزی مرحله‌ای و صبر بر تحقق تدریجی اهداف است.

صبر، تقیه و مدیریت بحران در خفقان

ایشان در فضایی زندگی می‌کردند که کوچکترین ابراز عقیده می‌توانست به قیمت جان تمام شود. امام (ع) با وجود این فشار جامعه شیعی را هوشمندانه مدیریت کردند.

درس برای امروز: سیره امام (ع) بر اهمیت حفظ کیان جامعه ایمانی در برابر فشارها تأکید دارد. در دنیایی که با اطلاعات غلط و فشارهای اجتماعی و سیاسی فراوانی روبرو هستیم، تعلم تقیه سازنده (حفظ اصل دین و هویت در عین پرهیز از مواجهه غیرضروری و مخرب) و صبر راهبردی برای گذر از دوره‌های سخت، حیاتی است.

تربیت نسل آینده و اهمیت علم

در سایه این محدودیت‌ها، امام (ع) تلاش کردند تا جامعه شیعه را از نظر علمی و فکری تقویت کنند و زمینه امامت امام دوازدهم را فراهم آورند. پاسخ‌های حکیمانه ایشان به مسائل فقهی و اعتقادی، کانون علمی را تشکیل داد.

درس برای امروز: برای جوانان امروز، این درس به معنای تمرکز بر فهم عمیق مبانی دین در کنار بهره‌گیری از ابزارهای نوین ارتباطی است تا در برابر شبهات مدرن، پایدار باشند.

نمونه‌ای از اخلاق متعالی در سختی

با وجود تمام محدودیت‌ها، امام عسکری (ع) همواره نمونه‌ای از رحمت و بزرگواری برای همگان بودند، حتی برای کسانی که دشمنی می‌کردند.

درس برای امروز: این امام بزرگوار به ما یادآوری می‌کند که اصالت پیام اسلام در اخلاق است. در جامعه پر از تنش امروزی، نمایش اخلاق متعالی، گذشت و رسیدگی به وضعیت مردم (حتی در حد توان محدود مالی یا اجتماعی خود)، قوی‌ترین ابزار دعوت و مؤثرترین سپر دفاعی در برابر بدگمانی‌هاست.

دوران امام حسن عسکری (ع) نه یک دوره سکون، بلکه یک دوره تدارک استراتژیک بود. شیعیان امروز نیز در دوران غیبت کبری، باید با حفظ بصیرت، تقویت علمی، و به کارگیری صبر و تدبیر در مواجهه با چالش‌ها، زمینه ساز ظهور منجی موعود باشند.