به گزارش پایگاه اطلاع رسانی چهارفصل؛ توافق جامع و نهایی هسته ای وین با نام برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام (Joint Comprehensive Plan of Action) در راستای توافق جامع بر سر برنامه هسته ای ایران و بدنبال تفاهم هسته ای لوزان، در سه شنبه 23 تیر 1394 (14 ژوئیه 2015) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+5 (شامل چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد.

مهمترین اتفاقی که در سال 94 که در تیر ماه اتفاق افتاد، حصول توافق نهایی در موضوع هسته ای بود که این سال را تحت تاثیر خود قرار داد و توانست به عنوان یک روز مهم خود را به نمایش بگذارد.

اهمیت توافق نهایی هسته ای در 23 تیر 1394 بیشتر به این خاطر بود که طی سه ماه قبل از آن و در فاصله توافق اولیه و مذاکرات ‌در هتل بوریواژ لوزان (سوییس) تا دور نهایی در هتل کوبورگ وین (اتریش) در تهران و واشنگتن و تل آویو و چند پایتخت عربی همه در انتظار به بار نشستن وعده های دولتمردان در آن روزها بودند.

مفاد توافق هسته ای

بر اساس این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاکسازی خواهد کرد و ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع می‌کند، تعداد سانتریفیوژها را حدود دوسوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش می‌دهد. ۱۵ سال بعد، ایران موافقت کرده است که اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی‌سازی نکند یا تأسیسات غنی سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب‌سنگین جدیدی را نسازد. فعالیت‌های غنی سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده می‌کند محدود خواهد بود. دیگر تأسیسات نیز طبق پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجتناب از خطرهای تکثیر سلاح‌های اتمی تبدیل خواهند شد. برای نظارت و تأیید اجرای توافق نامه توسط ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم خواهد داشت. در نتیجه این توافقنامه که تاییدیه پایدار متعهدین آن را به همراه دارد، ایران از تحریم‌های علیه ایران شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و ایالات متحده (تحریم‌های ثانویه) بیرون خواهد آمد.

شروط نه گانه رهبر معظم انقلاب در اجرای برجام

سه ماه بعد رهبر انقلاب، در نامه‌ای به رئیس‌جمهور دستورات مهمی را درباره‌ی رعایت و حفظ منافع ملی و مصالح عالیه‌ی کشور در اجرای برجام صادر کردند. ایشان در این نامه تأکید کردند: «بندهای نه‌گانه قانون اخیر مجلس و ملاحظات ده‌گانه‌ی ذیل مصوبه‌ی شورای عالی امنیت ملی، حاوی نکات مفید و مؤثر است که باید رعایت شود، با این حال برخی نکات لازم دیگر نیز هست که همراه با تأکید بر تعدادی از آنچه در آن دو سند آمده است،‌ اعلام می‌گردد.

این بنده های نه گانه عبارتند از : گرفتن تضمین‌های قوی و کافی برای لغو تحریمها، نقض برجام و توقف فعالیتهای آن در صورت وضع هرگونه تحریم، آغاز فعالیتهای بند ۴ و ۵ تنها پس از اعلام آژانس مبنی بر پایان پرونده PMD، آغاز نوسازی کارخانه اراک تنها پس از قرارداد طرح جایگزین و تضمین کافی اجرا، معامله و تبادل اورانیوم غنی شده در برابر کیک زرد در صورت عقد قرارداد مطمئن و تدریجی، تهیه طرح توسعه میان مدت صنعت انرژی اتمی و بررسی آن در شورای عالی امنیت ملی، ساماندهی تحقیق و توسعه برای غنی سازی مورد قبول در برجام در پایان دوره‌ی ۸ ساله، مرجع بودن متن مذاکرات و نه تفسیر طرف مقابل، در موارد ابهام سند برجام و تشکیل هیئت رصدکننده انجام تعهدات طرف مقابل و تحقق الزامات اجرای برجام.

برخی شروط 9 گانه رهبری در اجرای برجام عملی نشد

علی‌اکبر ولایتی عضو هیئت نظارت بر برجام در 21 تیر ماه 95 درمصاحبه با خبرگزاری صداوسیما، گفت:‌ قرار بود در مدت و مهلتی پس از امضای برجام، ایران تعهداتش را درباره اعمال محدودیت‌ها در زمینه اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای اجرا کند و در همین مدت هم امریکایی‌ها و متحدانش تحریم‌های اعمال شده را بردارند.

وی افزود:‌ جمهوری اسلامی ایران به تبعیت از قواعد اسلامی به تعهداتش عمل کرد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که اغلب هم مواضع یک طرفه داشت، آن را تایید کرد.

ولایتی گفت: اما در این فاصله امریکایی‌ها به تعهدات‌شان که رفع تحریم‌ها و آثار آن، آزادی تجارت و ارتباطات علمی، فناوری، تجاری و مالی میان ایران و دیگر کشورها و غرب است، عمل نکردند و علت آن هم مشکلاتی است که وجود دارد.

عضو هیئت نظارت بر برجام با اشاره به دستبرد امریکایی‌ها به دو میلیارد دلار از دارایی های کشورمان افزود : پول نقد بی زبان ما در یکی از بانک های امریکا از طریق طرف واسطی گذاشته شده و متعلق به ایران است، با این حال مجلس امریکا مصوب کرد که این پول مصادره و به بازماندگان کشته شدگان انفجاری در بیروت عرضه شود؛ این به مثابه همان تمثیلی است گنه کرد در بلخ آهنگری، به شوشتر زدند گردن مسگری.

مردم و بازخورد برجام

به هرحال مردم در کنار وعده های زیادی که از قبل برجام داده شد و اینکه این وعده ها هنوز در انتظار عمل از سوی اتحادیه اروپا و کشور آمریکا است به این مهم دست یافتند که برجام با آن چیزی که نمایش داده می شد بسیار فاصله دارد و آن مدینه فاضله ای که برای کشور در دوران پسا برجام عینیت طراحی می شد روز به روز کمرنگ تر می شود که البته این کمرنگ شدن از سوی به پر رنگ شدن سخنان رهبر معظم انقلاب در اوایل این مذاکرات مبنی بر بی اعتمادی آمریکا حکایت دارد.

البته سخنان وگفتار رئیس جمهور کشورمان نیز در چند ماهه اخیر روی دیگری با آمریکا به خود گرفته است که ظاهراً از کنار کارهایی است که آمریکا با دنبال کردن آنها، ایران را نسبت به خود بدبین کرده و بدعهدی خود را بیش از پیش به نمایش می گذارد که این موضوع و جوانب آن هر روز برای مسئولین درگیر با مذاکرات روشن تر می گردد.

شاید یکی از جنبه های که بر مردم تاثیر گذاشت و در اعتراض های اخیر شاهد خروش مردم نسبت به معیشت و گرانی بودیم همان وعده هایی بود که از قِبل برجام به مردم داده شده بود چرا که نه تحریم ها برداشته شد و نه رونق اقتصادی که مهمترین نیاز کشور بود و هست را به واقعیت نزدیک نکرد.

با این حال محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است دچار نقاط ابهام و ضعف های ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه به لحظه، می تواند به خسارت های بزرگی برای حال و آینده کشور منتهی شود.

برجام که تک سویه به تعهدات عمل شد

هنوز تحریم ها علیه ایران برطرف نشده است، هنوز مشکل مبادلات بانکی از بین نرفته، دارایی های بلوکه شده ایران به طور کامل در اختیار دولت قرار نگرفته و فروش نفت به میزانی که لازم باشد، رشد نداشته است، با این حال ایران به عنوان یکی از معدود کشورهای باثبات در خاورمیانه، عرصه رقابت برای تولیدکننده هایی است که به دنبال بازار محصولات یا فروش مواد اولیه هستند و از طرف دیگر طالب همکاری های سیاسی و منطقه ای با ایرانند؛ ایرانی که در سال های اخیر مهمترین شریک تجاری اش چین بوده و مراودات سیاسی و اقتصادی دیگرش هم بسیار محدودتر از قبل شده بود.

موضع روز گذشته ترامپ در قبال برجام

روز گذشته روزی سرنوشت‌ساز برای «برجام» بود و «دونالد ترامپ» با فرارسیدن ضرب‌الاجل، آمریکا 14 شخصیت حقیقی و حقوقی را در ارتباط با ایران تحریم کرد.

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا با امضای معافیت‌های تحریمی برای ایران تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را تمدید کرد.

رئیس‌جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای ضمن تکرار ادعاهای بی‌پایه و اثبات‌نشده علیه ایران، چهار شرط را برای نگاه داشتن کشورش در برجام اعلام کرد.

وی در این بیانیه با یادآوری اینکه دولت آمریکا چهار فرد و سازمان مرتبط با ایران را هدف تحریم‌های جدید غیرهسته‌ای قرار داده نوشت: « ما تاکنون نزدیک به 100 نفر از افراد و شرکت‌های دخیل در برنامه موشکی ایران و سایر فعالیت‌های غیرقانونی ایران را تحریم کرده‌ایم.»

او نوشت: «متحدان ما بایستی علاوه بر اقدامات دیگر، منابع تأمین مالی سپاه و نایبان آن را قطع کنند.  آنها بایستی حزب‌الله لبنان را به طورکامل در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهند.  آنها بایستی با ما برای مهار توسعه موشکی ایران و متوقف کردن اقدامات آن در اشاعه موشک‌ها به ویژه برای یمن همراه شوند. باید برای مهار اقدامات تهاجمی ایران در زمینه کشتی‌رانی بین‌المللی به ما بپیوندند. باید رژیم ایران را برای متوقف کردن نقض حقوق شهروندانش تحت فشار قرار دهند و نباید وارد تجارت با گروه‌هایی شوند که حکومت ایران را ثروتمند می‌کنند یا سپاه و نایبانش را تأمین مالی می‌کنند.»

وزیر امور خارجه کشورمان پس از تمدید دوباره تعلیق تحریم‌های هسته ای و هشدار ترامپ به اروپایی ها برای آن چه رفع نواقص برجام خواند، تاکید کرد: برجام قابل مذاکره مجدد نیست.

 محمد جواد ظریف در صفحه توییترش نوشت: سیاست ترامپ و تصمیم امروزش جزو تلاش‌هایی از سر استیصال برای تضعیف یک توافق چند جانبه محکم محسوب می‌شود که به طور مغرضانه منجر به نقض پاراگراف‌های 26، 28 و 29 این توافق شده است. برجام قابل مذاکره مجدد نیست.

ترامپ ادامه برجام را به مذاکره مجدد مشروط کرد که اگر ایران آن را بپذیرد یعنی پایان برجام و آغاز مذاکره با تیم ترامپ برای یک امتیاز گیری مفصل دیگر و اگر هم نپذیرد باز یعنی  تحریمها نفت و بانک مرکزی به ایران بازمی گردد . در شرائط کنونی اقتصاد کشور و برای دولت باز گشت تحریم ها اصولا انتخاب نیست و هرگز دولت و تیم سیاست خارجی آن به آن سو نخواهد رفت و نمی تواند برود و ترامپ هم این را خوب می داند و بازی را خوب دارد پیش می برد.

پس فقط می ماند مذاکره مجدد که اصلا هم برای دولت انتخاب بدی نیست چراکه دولت در شرایطی قرار گرفته است که از یک طرف برای تامین بودجه خود دست به دامان گرانی و فشار اقتصادی شده و از طرف دیگر موج اعتراضی مردم جلوی این کار را از دولت گرفت و به این ترتیب می توان گفت دولت در یک شرایط یخ زده قرار دارد .

حال آمریکا شرطی گذاشته است که وزیر خارجه کشورمان آن را رد کرده است و البته هنوز مواضعی از سوی مسئولین کشور در این باره گرفته نشده است و البته تحریم جدید آمریکا یعنی نقض آشکار برجام مطابق با سخنان وزیر امور خارجه کشورمان و تضاد با بند دوم اصول نه گانه رهبر معظم انقلاب که نیاز است مسئولین در این باره مواضع صریح خود را اعلام کنند.

از طرفی برای امریکا و اسراییل هم گزینه ی بدی برای تحریم موشکی و فشار بر سیستم دفاعی کشور به نظر نمی رسد و ایران بزرگترین نگرانی انها را سیمان کرد و حالا هم در دور دوم دولت بهترین راه باز همان سر گرم کردن اقتصاد و مردم به یک دور جدید مذاکرات است. حال باید نشست و دید که دولت در مواجهه با این تغییر رویه جدید آمریکا چه واکنشی نشان خواهد داد!؟

انتهای پیام/