شهری که روزگاری به «عروس زاگرس» معروف بود، امروزه با رشدی قارچ‌گونه و بی‌ضابطه مواجه است. مهاجرت بی‌امان از روستاها و شهرهای کوچک به این کلانشهر، حاشیه‌هایی را به وجود آورده که همچون حلقه‌ای آهنین، تن شهر را می‌فشارد و هر روز بر دامنه آن افزوده می‌شود.

بر اساس آخرین بررسی‌های کارشناسی: بیش از ۴۰ درصد از جمعیت شهر یاسوج در سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای زندگی می‌کنند. محله‌هایی مانند ؛مهریان، بلهزار، مادوان و حتی نجف آباد، اکبرآباد و سرآبتاوه از جمله کانون‌های اصلی حاشیه‌نشینی هستند.

براین‌اساس نرخ رشد جمعیت در این مناطق، سه برابر نرخ رشد متوسط جمعیت در مرکز شهر است.

از خشکسالی تا بیکاری

مهاجرت اجباری، خشکسالی‌های پی‌درپی و نابودی کشاورزی و دامداری در روستاهای اطراف، هزاران خانوار را مجبور به ترک زادگاه خود و کوچ به حاشیه یاسوج کرده است.

از سویی دیگر فقر و بیکاری، جذب‌نشدن در بازار کار رسمی شهر، ساکنان این مناطق را به مشاغل کاذب و با درآمد ناچیز سوق داده است.

یاسوج؛ رویای سبز، واقعیت خاکستری

فقدان برنامه‌ریزی مسکن نبود برنامه‌ریزی جامع برای تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد، آنان را به سمت ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تصرف اراضی سوق داده است.

اما همین معضلات اجتماعی باعث مشکلاتی دیگری خواهد شد که می‌تواند به؛ افزایش ناامنی‌های اجتماعی، گسترش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد و حاشیه‌نشینی کودکان، ایجاد شکاف عمیق طبقاتی بین مرکز و حاشیه شهری پدیده شوم کودکان کار اشاره کرد.

نگین زاگرس در حصار مهاجرت

همچنین چالش‌های زیست‌محیطی این کوچ اجباری از روستا به شهر می‌تواند، تخریب شدید مراتع و جنگل‌های اطراف شهر برای ساخت‌وساز، آلودگی منابع آب به دلیل نبود سیستم فاضلاب مرکزی و دفن غیربهداشتی زباله و ایجاد کانون‌های آلودگی را به بار آورد.

همچنین چالش‌های حاشیه‌نشینی می‌تواند فشار بر زیرساخت‌ها را به همراه داشته باشد که سیستم حمل‌ونقل عمومی، درمان و آموزش در این مناطق پاسخگوی جمعیت انبوه نیست و حتی دامنه این چالش میان به مدارس با تراکم بسیار بالای دانش‌آموز مواجه شوند.

یک کارشناس شهری در یاسوج می‌گوید «حاشیه‌نشینی تنها یک مشکل شهری نیست، یک زخم کهنه اجتماعی است. اگر امروز برای آن چاره‌اندیشی جدی نشود، فردا برای کنترل هزینه‌های سرسام‌آور آن دیر خواهد بود. این محله‌ها تبدیل به جزایر جدایی خواهند شد که مدیریت شهر را با بن‌بست مواجه می‌کنند.»

از وعده تا عمل

شهرداری و استانداری کهگیلویه و بویراحمد از «طرح‌های توانمندسازی» و «ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی» خبر می‌دهند. اما ساکنان این مناطق می‌گویند این وعده‌ها تاکنون تنها روی کاغذ محقق شده و تغییر محسوسی در زندگی آنان ایجاد نکرده است.

حاشیه‌نشینی در یاسوج دیگر یک «آینده احتمالی» نیست؛ اکنون تلخ و رو به گسترش است. حل این بحران پیچیده، تنها با یک اقدام نمادین ممکن نیست و نیازمند عزمی جدی، تخصیص بودجه کافی و اجرای برنامه‌های جامع «توانمندسازی اقتصادی» و «تأمین مسکن ارزان‌قیمت» است. اگر چاره‌ای اساسی اندیشیده نشود، به‌زودی باید شاهد بود که حاشیه، هسته اصلی شهر یاسوج را به طور کامل در خود می‌بلعد.

یاسوج؛ بهشتی که نفس‌هایش به شماره افتاد

باید بدانیم که مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد باوجود پتانسیل‌های مناسب برای یک زندگی مطلوب و ایده‌آل در سال‌های اخیر با موج گسترده‌ای از مهاجرت مردم از روستاها به این شهر روبه‌رو بوده است.

یاسوج، نگین سبز زاگرس، با دارابودن منابع طبیعی بی‌نظیر و آب‌وهوای کوهستانی، به یکی از کلان‌شهرهای مهاجرپذیر ایران تبدیل شده است. اما این رشد سریع، این شهر را با چالش‌های زیرساختی، اجتماعی و زیست‌محیطی بی‌سابقه‌ای روبرو کرده است.

مهاجرت بی‌امان به یاسوج؛ توسعه یا نابودی؟

رشد جمعیت انفجاری؛ یاسوج یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت در میان شهرهای ایران را دارد، به‌طوری‌که جمعیت آن در دو دهه گذشته چندین برابر شده است.

بخش عمده‌ای از این مهاجرت‌ها از روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد و همچنین استان‌های هم‌جوارصورت می‌گیرد.

امروز یاسوج در یک دوراهی تاریخی قرار دارد. این شهر می‌تواند با مدیریت خردمندانه، این موج مهاجرت را به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کند، یا می‌تواند با بی‌تفاوتی، اجازه دهد که ارزش‌های طبیعی و کیفیت زندگی در آن به نابودی کشیده شود.آینده یاسوج به انتخاب امروز مسئولان و مشارکت فعال مردم آن وابسته است.

انتهای خبر/