به گزارش پایگاه تحلیلی خبری چهارفصل [2]؛ به نقل از صبح زاگرس [3] در چنین روزی در سال ۱۳۱۱، «ریال» به عنوان واحد پول رسمی وارد چرخه اقتصاد ایران شد و از آن روزگار تا امروز واحد پول ایران، محسوب میشود.
پول، واحدی برای سنجش و ارزشگذاری بر داد و ستد کالا و ارایه خدمات است که موجب تسهیل انتقال کالا و خدمات میشود. از مهمترین واحدهای پول ایران در طول تاریخ میتوان به دینار، شاهی، قران، ریال و تومان اشاره کرد.
دینار واحد قدیمی پول در امپراتوری روم شرقی یا دیناریوس بوده است. مسلمانان پس از فتح روم دینار را به عنوان واحد پول خویش انتخاب کردند و حتی امروز نیز در برخی از کشورهای عربی از این عنوان واحد پول استفاده میشود.
ایرانیان نیز از دینار به عنوان واحد پول استفاده میکردند هر چند به تدریج و در اثر تورم دینار ارزش خود را از دست داد.
اولین اسکناس ایران را کمپانی هنری شرودر، در قطعات ۱ و ۲ و ۳ و ۵ و ۱۰ و ۲۰ و ۱۰۰ و ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تومانی چاپ کرد که از مارس ۱۸۹۰ م/ رجب ۱۳۰۷ ق. به جریان افتاد.
از آذر ۱۳۰۸ ش/ نوامبر ۱۹۲۹ م تنزل بهای نقره در بازارهای جهانی شدت یافت و به تبع آن از ارزش سکه نقره قران ایران نیز به شدت کاسته شد و این طرح مطرح شد که پایه پول ایران به جای نقره بر طلا مبتنی شود.
از اینرو، در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ کمیسیون نرخ اسعار «قانون تعیین واحد و مقیاس پول قانونی ایران» را تصویب کرد.
به موجب این قانون، «ریال» به عنوان واحد پول ایران تعیین و یک «ریال» معادل ۰.۳.۶۶۱.۱۹۱ گرم طلا شناخته شد.
طبق قانون مذکور اجازه داده شد سکه نقره یک ریالی به وزن خالص ۴.۵ گرم به نمایندگی ریال ایران در داخل کشور رایج شود.
این قانون در وضع پول رایج ایران تغییری ایجاد نکرد تا ۲۲ اسفند ۱۳۱۰ که قانون «اصلاح قانون واحد و مقیاس پول» به تصویب رسید و به اساس سیستم پولی ایران بدل شد.
بدینسان، از اول فروردین ۱۳۱۱ ش./ ۲۱ مارس ۱۹۳۲م. «ریال»، معادل ۰.۰۷۳۲۲۳۸۲ گرم طلا، به عنوان واحد رسمی پول ایران به جریان افتاد و پس از حدود یک سده «قران» جای خود را به «ریال»داد.
از ۱۳۱۱ ش. تا به امروز در ایران واحد پولی به نام «تومان» رسماً وجود نداشت ولی واژه «ریال» هیچگاه مقبولیت عامه نیافت و مردم همچنان «تومان» را به کار میبردند.
بانک شاهنشاهی که توسط انگلستان تاسیس شده بود، حدود ۴۰ سال، چاپ اسکناس را در انحصار خود داشت؛ تا اینکه در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۰۹، حق انتشار اسکناس از آن بانک سلب و به بانک ملی ایران واگذار شد. دو سال بعد و همزمان با آغاز سال ۱۳۱۱، واحد پول کشور که از قران به ریال تغییر کرده بود توسط بانک ملی ایران منتشر و ملاک معاملات قرار گرفت. اسکناسهای اولیه به صورت ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۰۰۰ ریالی، چاپ شد.
در سال 1367 با توجه به حجم بالای واردات کاغذ اسکناس و سایر اوراق امنیتی بنابه به دستور رئیس جمهور وقت بنا شد که بانک مرکزی در خصوص تاسیس کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار اقدامات لازم را بعمل آورد.
بانک مرکزی همچنین در راستای انجام این وظیفه قانونی، سازمان تولید اسکناس و مسکوک را راه اندازی کرد تا از آن طریق نسبت به مدیریت اسکناس موجود در بازار اقدام کند؛ مسئولیت سازمان تولید اسکناس و مسکوک چاپ و امحای اسکناس های رایج در بازار است البته مسئولیت سازمان فقط به تولید اسکناس و مسکوک ختم نمی شود چراکه اوراق بهادار دیگری مانند اوراق مشارکت بانک های مختلف، اسناد هویتی (مانند گذرنامه ها و شناسنامه ها) و کارت هایی که جنبه امنیتی یا اعتبار خاصی دارد نیز به این مجموعه ارجاع داده و از مرحله طراحی تا اجرا و چاپ در سازمان تولید انجام می شود.
پیوندها
[1] http://www.chaharfasl.ir/news/135887/%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D9%90%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%82%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3
[2] http://chaharfasl.ir
[3] http://sobhezagros.ir/